De geschiedenis veronderstelt aanwezigheid van evolutie … Met WØCXS omschrijft Urbain Mulkers (1945 – 2002) de relaties tussen sporen die oeroud zijn en tegelijkertijd dwingend actueel. Zijn oeuvre is een zoektocht naar dieperliggende structuren in de complexiteit van ons bestaan. De vergulde letters WØCXS op een zeeblauwe achtergrond staan symbool voor plaatsnamen, landkaarten en kunstwerken, die een reis door no man’s land symboliseren. (1978)

Kunst mag al lang meer zijn dan louter de nabootsing van de werkelijkheid. Kunst kent het recht om alleen nog zichzelf voor te stellen. Zo ontstaan er persoonlijke beeldtalen.

Hugo Duchateau (°1938) zoekt in zijn werken steeds naar de betekenis van de materie van het kunstwerk. De zwarte ruwe toplaag bij de hier opgenomen kunstwerken laat zichtbare sporen van het canvas zien, ondanks de suggestie van verschillende kleurlagen op mekaar. Enkel aan de randen zijn andere kleuren zichtbaar. Zo lijkt het alsof je het zwart kan “afpellen” om de onderliggende kleuren die aan de rand komen piepen te doen verschijnen. Krachtig werk en een sterke dialoog.

Vincent Van Den Meersch (1912 –  1992) was de leermeester van Duchateau. Zijn ‘Kruisiging’ uit 1950 laat een ascetisch Vlaams expressionistische stijl zien. Een vroeg werk van de meester kunstenaar, wiens oeuvre nadien een opmerkelijke evolutie doormaakte maar waarbij dit werk tevens erg betekenisvol is in het overzicht van zijn oeuvre.

De twee werken van stichtend kunstenaar van Pasfoundation, Piet Stockmans, verwijzen eveneens naar de evolutie des levens. Zo is de ‘krimp balk’ (2013) een installatie die verwijst naar het niet aflatende onderzoek van de kunstenaar, waarbij dit werk de ontstaangeschiedenis illustreert en de mal als het ware de mantel is waaruit een creatie tot leven gewekt werd. De krimp, een levensecht en natuurlijk gevolg voor het bakken van porselein, ‘de verf’ van deze keramiekkunstenaar die met zijn werken boeiende verhalen vertelt.

Het ‘Gevallen Boek’ (2017) van Piet Stockmans (1940) verwijst dan weer naar het dilemma des levens, en ook de keuze kunnen maken om dingen achter je te laten. De boeken in porselein van Piet Stockmans bevatten wel degelijk volgeschreven bladen, die omsloten, ‘vastgebakken’ en ‘gesloten’ zijn tot een bijzonder kunstwerk dat een verhaal in zich draagt. Een verhaal dat enkel de kunstenaar kent en waarmee hij ons aanspoort om tevreden te zijn met wat is en vooruit te kijken, niet eeuwig teruggrijpend naar wat afgesloten is. Dat geeft rust en nieuw perfectief, in de evolutie van ieders leven.

“De ware kunstenaar is degene die twijfelt of hij kunst maakt.”

In het werk van Piet Stockmans (°1940) ‘Krimp Kegel’ uit gips vervaardigd (2013) komt de zoektocht naar het kunstenaarschap tot uiting. Stockmans maakt duidelijk dat kunst gaat om materiaal dat alleen door de mens getransformeerd kan worden tot iets anders.

Hugo Duchateau (°1938) onderzoekt de werktuigen zelf van zijn kunstenaarschap. Zo is het grafietpotlood een onmisbaar instrument. Wat kan je allemaal met potlood doen als kunstenaar?

Bij Ado Hamelryck (°1941) zien we het grafiet gebruikt worden in combinatie met voegpasta en bordverf. Het resulteert in een spel van dansende kronkels die zich door mekaar strengelen.

Ook in de tekening van Urbain Mulkers (1945 – 2002) staat het gebruik van grafietpotlood centraal. Mulkers neemt een lijn, wat bij voorbaat een tweedimensionaal element is, en plaatst deze op driedimensionale wijze in een ruimtelijk kader vol secuur getrokken parallelle diagonalen. Hierin krijgt de potloodlijn namelijk een schaduw. (1979)

In zijn ander werk in dit kunstpakket, verwerkt Duchateau verschillende lagen blauwe verf die bovenop mekaar liggen alsof het druppels water zijn die zachtjes doorsijpelen op een canvas. (1998) In een derde werk, verrast Duchateau ons met een canvas dat geschilderd wordt en waarvan het gekartelde deel met touw wordt samengehouden. De waarheidsgetrouwe weergave is scherp en precies, ook eigen aan het werk van deze meester.

De zeefdruk van Vincent Van Den Meersch (1912 – 1996) laat de analytische kunstenaarsblik zien op de deformatie van constructieve ruimtelijke elementen. Het witte lijntje tussen de zwarte gekantelde figuur en de oranje-rode omgeving zorgt voor de suggestie van volume in een vlak kader. (1974)

Hugo Duchateau (°1938) onderzoekt de essentie van de schilderkunst. Hij tekent het schilderen zelf. Eén van de grootste uitdagingen als kunstenaar doorheen de kunstgeschiedenis is hoe je een driedimensionale werkelijkheid geloofwaardig op een tweedimensionale drager (zoals een canvas, een paneel, een muur) voorstelt. Het is de geduchte confrontatie tussen de diepte-illusie en het blad papier. Het bijzondere dat Duchateau ons hier laat zien, is het feit dat hij een tweedimensionaal onderwerp kiest om weer te geven, namelijk een verfstreep. Hij stelt deze echter voor op een driedimensionale wijze, tot schaduwwerking eraan toe. (1983)

Volgens Ado Hamelryck (°1941) is zwart de oorsprong van elke creatieve handeling. En wie anders dan Hamelryck durft zich in de armen van het zwart te werpen? Zijn keuze om Oost-Indische inkt te gebruiken op vloeipapier getuigt van onderzoek naar de weerbaarheid van materiaal zoals vloeipapier. Het broze absorptievermogen wordt getest in het afleveren van dieptezicht. (2010)

Piet Stockmans (°1940) wil werken met materiaal dat bestand is tegen erosie en de tand des tijds. Het voelen van de aarde en de klei tussen zijn handen brengt rust. En toch is het materiaal zelf niet de essentie, het komt erop aan wát je ermee doet. De technische eisen, eigen aan een materiaal als porselein, beschouwt hij niet als belemmeringen maar vormen net een bron van inspiratie. Zo brengt hij aan de binnenzijde van zijn objecten glazuur aan, maar laat de buitenkant ruw en onafgewerkt. Zo kan je de huid van het porselein beter voelen. Onvolmaaktheden zorgen voor speelse details in de vormgeving.

In welke mate verdraagt materie manipulatie en verminking? De weerbaarheid van het materiaal wordt getest: een “Via Dolorosa.” Of is het aan de kunstenaar om grondstof net te beschermen en te vrijwaren van extra kunstgrepen?

Duchateau zet de schilderkunst letterlijk onder een glazen stolp, als een roos die goed bewaakt moeten worden (ca. 1995).

TOTAL’s was een ondergrondse beweging die happenings en manifestaties organiseerde. In 1967 vond een bijzondere activiteit plaats waar men protesteerde tegen kernenergie. De groep Total manifesteerde door de Brusselse straten met de mond dichtgeplakt, een transparante vlag in de hand en ze verspreidden folders die ook doorzichtig waren. Als actief lid maakte Jacques Charlier (°1939) een fotoreportage van dit gebeuren en voorzag zo hun tijdschrift “Total’s Underground, la revue souterraine liégoise” (“Total’s Underground, het ondergrondse magazine van Luik”) van materiaal.(1967)

De wapperende transparante vlag geeft een apart resultaat op de foto’s en verbindt voor- en achtergrond. Een gelijkaardig effect observeren we bij de transparantie van de waterhoos van een brandkraan op de foto van Jan Yoors (1922 – 1977). Op de voorgrond trekt een silhouet van een kind de aandacht. We verwachten dat het zo dadelijk nat gaat worden. Het contrast tussen voor- en achtergrond staat even stil.

In het werk van Hugo Duchateau (°1938) doet een krassige onderlaag dienst als achtergrond voor een dalend geel lijntje dat in alle kranigheid een zwarte blok tegen de kant lijkt te duwen. (1990)

Paul Gees (°1949) maakt een voorstelling van een 3D-installatie op een 2D-drager. (1989) De belichting van achteruit naar de voorgrond toe, maakt dat de installatie verschijnt als een silhouet.

Ado Hamelryck (°1941) plaatst 7 houten kisten als zuilen in rangorde naast elkaar. (1993) Van links naar rechts worden ze progressief opgevuld met een donkere voegpasta tot de laatste rechtse zuil, waar de brij er lijkt uit te stromen.

De 5 mensenhuiden van Piet Stockmans (°1940) lijken gipsen afdrukken van lichaamstorso’s in beweging (2004). Ze zijn echter vervaardigd in glanzend porselein. De blauwe vlekken zien eruit als schaduwplekken die het volume van het lichamelijke beter vormgeven.

In de abstracte constructie van Vincent Van Den Meersch (1912 – 1996) is het niet meteen definitief uit te maken wat voor- en achtergrond is. De witte driehoek, het trapezium en het parallellogram zijn nauwgezet afgelijnd tegenover de grasgroene delen van het beeldvlak. (1982)